Gdynia piłkarską stolicą? Najbliżej tego miana była na początku lat 80-tych zeszłego stulecia, gdy drogi dwóch tamtejszych klubów skrzyżowały się w piłkarskiej ekstraklasie. Niewiele miast w Polsce może pochwalić się derbami na tym poziomie rozgrywek.
© Autor: Jakub Malicki
Najbardziej popularnym klubem w Gdyni jest Arka, który także uchodzi za najstarszy (dzięki potraktowaniu KS Gdynia jako protoplasty „Żółto-niebieskich”). Jak mogliście przeczytać we wpisie o Arce, powstała ona wskutek licznych fuzji miejscowych zespołów i swoją nazwę przyjęła dopiero w latach 50-tych XX wieku. Futboliści ze stadionu przy ul. Ejsmonda jako pierwsi w mieście przekroczyli bramy 1. ligi (1974 rok). Dzięki wygraniu Pucharu Polski w 1979 roku zagrali także w europejskich pucharach. A tylko jednego punktu, jednego remisu więcej, zabrakło lokalnemu rywalowi – Stoczniowemu Klubowi Sportowemu „Bałtyk” – by zagrać w Pucharze UEFA! Punkt dzielił ich od podium ligi i pewnie sławy…
To był sezon 1980-81, w którym obie drużyny spotkały się po raz pierwszy w 1. lidze. Bałtyk zaczynał go jako beniaminek, który dostał się do elity po 7 latach na zapleczu ekstraklasy. W ligowym debiucie pokonał Odrę w Opolu 1-0. Pierwsze derby Gdyni odbyły się na stadionie Arki i nie padła w nim żadna bramka.
W rewanżu Bałtyk przegrał u siebie 0-3, jednak na koniec sezonu to „Stoczniowcy” cieszyli się z wyższego miejsca w tabeli.
Bałtyk zakończył rozgrywki na 6. miejscu, gromadząc 36 punktów – tyle samo co Legia, Śląsk i Szombierki, jednak ustępując rywalom bilansem bramkowym. To drużyna z Bytomia zagrała z Feyenoordem w Pucharze UEFA 1981-82, a kibicom Bałtyku pozostało gorzkie wspomnienie o porażce w Sosnowcu, która „zabrała im puchary”…
Następny rok był mniej udany dla zespołu z ul. Olimpijskiej. W 1. lidze 1981-82 zajęli 13. miejsce, szczęśliwie broniąc się przed spadkiem. Pocieszeniem mógł być jedynie fakt, że Arka grała jeszcze gorzej, zajęła wtedy 15. miejsce w tabeli i spadła z ekstraklasy.
Także w tamtym sezonie mecz przy Ejsmonda zakończył się wynikiem 0-0, a w rewanżu Bałtyk zwyciężył 2-1.
Były to ostatnie derby Gdyni w 1. lidze, z której Arka wypadła na 23 lata. Bałtyk zniknął z pierwszoligowych tabel w 1988 roku – z cyfrą 7 przy liczbie sezonów rozegranych w historii ekstraklasy.
Jednym z największych sukcesów klubu okazało się zwycięstwo 2-0 nad Widzewem w 1981 roku, który zdobył wtedy tytuł Mistrza Polski. Drugim sukcesem był awans do półfinału Pucharu Polski 1984-85, gdy Bałtyk eliminował kolejno: Stal Stocznię Szczecin, Śląska Wrocław i ŁKS. W 1/2 finału silniejszy okazał się GKS Katowice (0-1, 1-2).
Chłopcy z Grabówka
Początki klubu to 1930 rok, gdy młodzież z Grabówka założyła własną drużynę.[1] Była to dzielnica Gdyni, znajdująca się nieopodal stoczni, zamieszkiwana przez biednych robotników oraz bezrobotnych. Ludność podatna na lewicowe idee i dlatego silne wpływy miała tam Polska Partia Socjalistyczna. W 1931 roku drużyna z Grabówka przyjęła więc nazwę Robotniczy Klub Sportowy „Bałtyk” i czerwone barwy, a rok później została zarejestrowana w PZPN oraz weszła w skład Związku Robotniczych Stowarzyszeń Sportowych.
Pod koniec 1936 roku Związek Zawodowy Portowców objął patronatem klub, stąd zmieniono nazwę na Portowy Robotniczy Klub Sportowy „Bałtyk”.
Przyjęto barwy amarantowo-niebieskie oraz wydano charakterystyczną odznakę ze statkiem i napisem PRKS Bałtyk na błękitnym otoku. Nietypowy herb jak na tamte czasy, z wyrazistym liternictwem o jakościowym wykonaniu.
Zdjęcie z meczu Klasy A: Bałtyk Gdynia – Unia Tczew w 1936 roku; Źródło: NAC
Drużyna futbolowa odniosła pierwszy sukces – zakwalifiikowała się do klasy A w 1936 roku, w której występowała przez 4 sezony. Spadła z niej w 1939 roku, jednak wybuch II wojny światowej uniemożliwił start w klasie B…
Robotnicy wciągnięci przez Stal
Po wojnie reaktywowano robotniczą drużynę pod szyldem Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego działającej przy Stoczni Gdyńskiej, którą następnie przemianowano na „Dźwig”, a potem „Tramp”. W 1949 roku drużyna została wchłonięta przez zrzeszenie Stal i do czasów transformacji pozostawała pod opieką Stoczni im. Komuny Paryskiej (nazwa nadana w 1950 roku).
W 1955 roku Stal wchłonęła drużynę Union Gdynia (należącą wcześniej do zrzeszenia Spójnia i Sparta, działającą przy Zakładach Tłuszczowych im. Migały).
Nazwa „Bałtyk” została przywrócona formalnie w 1957 roku z dodanym członem Amatorski Klub Sportowy. Należący do federacji Stal, AKS Bałtyk wygrał rozgrywki III ligi w 1959 roku i awansował na zaplecze ekstraklasy.
Bałtyk Gdynia w 1959 roku; Źródło: baltyk.gdynia.pl
Po 4 sezonach Bałtyk opuścił szeregi drugoligowców i wkrótce nastąpiły kolejne zmiany w klubie. W 1968 roku przywrócono historyczną nazwę RKS Bałtyk a pięć lat później klub powrócił na zaplecze ekstraklasy.
Zachowało się wiele pamiątek z tamtych czasów, zawierających symbol klubu – mewę unoszącą się nad morskimi falami. Znak w kształcie rombu używany był już prawdopodobnie w latach 50-60-tych (z nazwą AKS Bałtyk), na proporczyku RKS, z którego skorzystałem do rekostrukcji herbu, miał nietypowy – błękitny kolor – z białymi napisami i mewą.
Sukcesy ze stocznią w nazwie
W 1977 roku przyjęto nazwę Stoczniowy Klub Sportowy „Bałtyk”, pod którą klub osiągnął największe sukcesy (opisane wcześniej), korekcie uległ także symbol klubu.
W górnej części herbu umieszczono akronim „SKS”, mewa oraz fale zostały inaczej wyrysowane i znak ten funkcjonował najczęściej w formie białego rombu (choć istnieją także odznaki z odwróconymi kolorami).
Odrodzenie przy wsparciu miasta
Przełom lat 80-tych i 90-tych XX wieku nie różnił się specjalnie od innych klubów. Rozbrat ze stocznią, kłopoty finansowe, wreszcie likwidacja stoczniowego klubu (w 1996 roku). Wcześniej sekcję piłkarską – z II-ligową drużyną Bałtyku – przejęło Gdyńskie Centrum Sportu, zarządzające obiektami przy ul. Olimpijskiej. W czerwcu 1996 roku „Stoczniowcy” opuścili zaplecze ekstraklasy, a dwa lata później seniorzy trafili do IV ligi… Klub występował już pod nazwą KP Bałtyk (od 1997 do 2004 roku). W lipcu 2004 roku przywrócono historyczną nazwę SKS Bałtyk (jednak akronim rozwijany jest jako Stowarzyszenie Klub Sportowy).
Opinia o logo
Bałtyk jest klubem o wyrazistym herbie, którego opis znalazł się nawet w jego statucie: „Godłem są umieszczone na tle białego rombu litery SKS, pod nimi lecąca mewa nad dwiema falistymi liniami symbolizującymi fale morskie, niżej nazwa Bałtyk, a pod nią napis Gdynia. Pod napisem Gdynia cyfry symbolizujące rok założenia: 1930. Wszystkie napisy i obramowania rombu koloru niebieskiego.” Znak został ujednolicony, więc możemy także określić kroje, którymi złożono napisy – a są aż trzy: Aachen dla napisu „Bałtyk”, Times New Roman dla „SKS” i Arial dla roku założenia i nazwy miasta. Liternictwo jest najsłabszym elementem znaku, szkoda że nie zdecydowano się na bardziej oryginalne pismo o jednolitym charakterze (mamy teraz „misz-masz” łączący grotesk z szeryfowymi krojami).
Romb jako kształt tarczy wyróżnia ten znak na tle innych polskich klubów, podobnie rysunek mewy nad falami Bałtyku. Symetryczna kompozycja i wertykalne ułożenie elementów upodabnia ten herb do pieczątki. Mimo, że znak ma uniwersalną formę, w moim przekonaniu powinien zostać lekko odświeżony by stawić czoła wymogom współczesnej technologii.
Jak oceniasz znak Bałtyku Gdynia?
- 5 #doskonały (32%, 8 razy oceniany)
- 4 #wartościowy (32%, 8 razy oceniany)
- 3 #poprawny (28%, 7 razy oceniany)
- 2 #niedopracowany (8%, 2 razy oceniany)
- 1 #koszmarny (0%, 0 razy oceniany)
Ilość głosów: 25
Ocena polskielogo.net:
Średnia ocena: 3,0
[1] Krzysztof Gałka: Klub sportowy Bałtyk Gdynia w latach 1930-1939 za http://www.baltykgdynia.pl/klub/kalendarium,6.html
dostęp: 2016/08/31
[2] http://www.baltykgdynia.pl/klub/kalendarium,6.html
dostęp: 2016/08/31
[3]http://www.baltykgdynia.pl/klub/statut,12.html
dostęp: 2016/08/31